Câu chuyện về nguồn gốc của từ “Mâu thuẫn”

Xin chào, rất vui được gặp các bạn trong số podcast ngày hôm nay. Xin tự giới thiệu, mình là Nhật Tân, một thành viên mới của EPV. Sắp tới, bên cạnh chị Trâm, mình sẽ là người đồng hành cùng với các bạn trong những series podcast mà EPV đã và đang trong quá trình thực hiện. Hy vọng mọi người sẽ đón nhận và lắng nghe những podcast mà EPV đem đến để có thể cùng nhau học tập và rèn luyện tiếng Việt thật tốt nhé!

Đến với series Câu chuyện ngôn từ là một series podcast mới của EPV dành cho các bạn nước ngoài đang học tiếng Việt. Nội dung của series CCNT sẽ là kể những câu chuyện ngắn về nguồn gốc, lịch sử đằng sau ý nghĩa của những từ, cụm từ, thành ngữ, tục ngữ đặc biệt trong tiếng Việt mà có thể các bạn đã biết ý nghĩa của chúng nhưng mà lại chưa hiểu tại sao chúng có ý nghĩa như thế. Với những câu chuyện thú vị, bổ ích mà CCNT đem lại, rất mong các bạn có niềm yêu thích, đam mê với tiếng Việt sẽ có những giờ phút giải trí, thư giãn cũng như học hỏi thêm những kiến thức về văn hóa, ngôn ngữ, con người, đất nước Việt Nam. Hope you enjoy!

Từ vựng mà ngày hôm nay CCNT muốn đem đến cho mọi người chính là từ “mâu thuẫn”. Đây là một từ Hán Việt, vừa là danh từ, vừa là động từ. 

Theo định nghĩa trên Wikipedia, “mâu thuẫn”  là một khái niệm bao gồm một sự không tương thích về mặt logic giữa hai hay nhiều mệnh đề. Nó xảy ra khi các mệnh đề, được thực hiện cùng nhau, đưa ra hai kết luận thường là nghịch đảo của nhau về mặt logic. Nghe rất dài và khó hiểu đúng không, vậy thì bỏ qua đi. 

Giải thích một cách đơn giản thì “mâu thuẫn” dùng để chỉ sự đối lập, trái ngược lại hoàn toàn với nhau. Nó không chỉ là sự khác biệt,  không giống nhau mà còn là ngược lại hẳn với nhau đấy. Từ tương ứng trong tiếng Anh là “paradox”. Ngoài ra, trong lĩnh vực chính trị - xã hội, “mâu thuẫn” còn dùng để chỉ sự đối chọi, đấu đá, xung đột, chiến tranh giữa người này với người kia hoặc giữa các nước với nhau. Tiếng Anh gọi là “conflict”

Vậy bạn có biết tại sao lại gọi là “mâu thuẫn” không?

“mâu thuẫn” là một từ Hán Việt, (từ Hán Việt là những từ trong tiếng Việt có nguồn gốc từ tiếng Hán). Ban đầu nó dùng để chỉ một cặp vũ khí cho binh lính dùng trong chiến tranh thời xưa. “mâu” (spear) là một vũ khí dài, đầu có hình kiếm nhọn, thân làm bằng cọc gỗ, giống như cái giáo, có vai trò tấn công. “thuẫn” (shield) là một vật có kích thước to cả về chiều ngang lẫn chiều dọc và có vai trò như chiếc khiên chống đỡ.

Truyện kể rằng, ngày xửa ngày xưa, có một người thương gia nọ ban đầu đi bán mâu, ông ta rêu rao rằng: "Mâu của tôi đâm cái gì cũng thủng". Rồi một thời gian sau đó ông ta đi bán cả thuẫn và cũng tự hào rằng: "Thuẫn của tôi không có gì đâm thủng được". Một vị khách đi đường thấy thế cười hỏi: "Vậy nếu tôi lấy cái mâu của ông đâm cái thuẫn của ông thì sao? Thủng hay không thủng?". Thương gia nọ lúng túng, chẳng biết trả lời thế nào, vì nếu thủng chứng tỏ thuẫn chống đỡ kém, còn không thủng chứng tỏ mâu tấn công kém, thế nên kết quả nào cũng sẽ khiến ông ta bẽ mặt. Và thế là từ "mâu thuẫn" ra đời.

Và đó là Câu chuyện ngôn từ EPV muốn đem đến cho các bạn. Các bạn đã hiểu được ý nghĩa của từ “mâu thuẫn” chưa? Xin chào tạm biệt và hẹn gặp lại các bạn trong những số CCNT tiếp theo nhé! Goodbye!