Thanh âm ngày ấy và ngày nay

Nay mình ngồi làm việc thì cũng như mọi ngày thôi, mọi thứ vẫn diễn ra như bình thường. Một buổi sáng mùa hè với tiết trời hơi oi nóng , bầu trời trong xanh cùng nắng vàng và tiếng mọi người nói chuyện bên ngoài, tiếng họp chợ, tiếng trống trường, tiếng cười đùa của học sinh trong giờ ra chơi, nói chung là nhiều âm thanh quanh nơi mình làm việc. Nói thật thì thi thoảng mình thấy có hơi phiền nhưng dù sao dần mình cũng đã quen bởi đây cũng là những thanh âm chỉ có ở Việt Nam, ở nơi mình đang sống, nơi mà vẫn còn đời sống làng xóm, là nơi mình nhìn thấy sự kết nối giữa con người. Những thanh âm đó làm mình nhớ tới rất nhiều năm về trước, xung quanh mình là những âm thanh nhẹ nhàng hơn, chưa nhiễu loạn như thế này. Và mình là Linh, chào mừng các bạn đã quay lại với podcast của EPV.

Nếu quan sát sự thay đổi của một thành phố, chúng ta chỉ thường nhìn thấy rằng nhiều tòa nhà cao tầng hơn, nhiều ánh đèn hơn, nhiều biển quảng cáo hơn, nhưng thực tế là từng âm thanh của thành phố cũng đã đổi mới rất nhiều. 

Vào năm 2005 chẳng hạn, thì ở trong nhà, mình vẫn nghe được đủ được âm thanh bên ngoài. Ví dụ như tiếng gà gáy sáng sớm, tiếng đánh cờ tướng cùng tiếng thuốc lào của ông ngoại mình và hàng xóm, tiếng mẹ mình tít ngoài cửa gọi mình dậy, tiếng loa phường, tiếng nhạc từ ngôi đình gần nhà. Nếu là vào ngày cuối tuần thì mình có thể nghe tiếng đập TV bộp bộp để chỉnh nhiễu sóng của bà ngoại, tiếng chương trình “Ở Nhà Chủ Nhật” phát ra từ trong bếp, tiếng lạch cạch nấu cơm. Buổi chiều là tiếng bọn trẻ con đi học về hoặc là tiếng gọi í ới đi sang nhà nhau chơi nếu là vào cuối tuần. Tất cả đều nhộn nhịp hơn vào ban ngày, buổi tối thì yên lặng hơn. Mọi người hầu như không sống về đêm như bây giờ, buổi tối muộn lặng như tờ, thi thoảng mình sẽ nghe thấy tiếng rao bán bánh mì, tiếng rao bán xôi đến nhanh mà biến mất cũng nhanh. Đó những âm thanh quen thuộc với mình và với nhiều người nhưng bây giờ chúng chỉ nằm trong ký ức của mỗi người. Đã từ rất lâu rồi, mình không còn nghe thấy tiếng rao bánh mì vào tối muộn, mình cũng không còn nghe thấy tiếng đập tivi của bà, hay là tiếng loa phường, nói chung là nhiều âm thanh giờ chỉ còn là những kỷ niệm.  m thanh ngày nay nó gói gọn trong chính mỗi ngôi nhà của chúng ta.  m thanh chúng ta nghe thấy nhiều chắc là tiếng gõ máy tính, tiếng bấm điện thoại hay tiếng từ những video Tiktok. Giờ chúng ta có thể lựa chọn, chọn lọc âm thanh, bật nó lên hay tắt nó đi là tùy thuộc vào mỗi người chứ âm thanh không còn trôi vu vơ từ bên ngoài như những năm hai nghìn lẻ mấy nữa. Mình nghĩ có lẽ bởi ngày nay, mỗi ngôi nhà đều được xây kiên cố hơn, mỗi bức tường đều dày hơn chăng, thậm chí có nhà còn lắp cửa kính chống ồn để những âm thanh bên ngoài không còn làm phiền tới họ nữa. Mỗi nhà có một cuộc sống riêng, một âm thanh riêng và chúng ta dường như tách biệt hẳn với những tiếng động bên ngoài. 

Ngày trước, khi mình còn bé thì mình vẫn thường xuyên nghe thấy tiếng loa phường. Loa phường thì mình thấy ở khắp mọi nơi. Đầu ngõ nhà mình có một cái, ngõ nhà bà có một cái, ra đường thi thoảng lại thấy mấy cái. Bây giờ chắc là nhiều người hay kể cả mình chẳng còn nhớ tác dụng của cái loa đấy nữa. Có mấy ngày lễ thiếu nhi, thông báo phát quà thì mình còn nhớ rõ nhất thôi. Những năm hai nghìn gì đó thì chưa có smartphone cũng chưa có mạng xã hội nên chuyện làng chuyện phố, cái gì cũng được thông báo trên loa phường, ai cũng biết. Từ lịch tiêm phòng, lịch họp tổ dân phố, thông báo phát quà cho trẻ con, tin tức hay âm nhạc, tất cả đều nghe qua chiếc loa đó. Ngày xưa nữa, theo như ông bà mình kể và mình xem trên TV, thì đây là loa báo động, báo động máy bay, báo động địch tới. Cái này là mình nghe kể vậy, thời bố mẹ mình còn không có cơ hội chứng kiến chứ đừng nói là thời của mình. Năm 2023, mọi thông báo bây giờ sẽ được gửi tin nhắn riêng, tin tức hay âm nhạc mọi người sẽ tự đọc và tự nghe, mọi việc nếu là chung của ngày xưa thì nay nó là việc riêng của mỗi người, việc ai người đấy tự biết. Mọi thứ hiện đại hơn, thuận tiện hơn, ai cũng vui vì điều đấy nhưng cũng cảm thấy tiếc nuối một cái gì đấy cũ, một nét đặc trưng của một thời đại đã qua. 

Mình thì lâu rồi mình cũng không mở cửa, lắng nghe mọi thứ bên ngoài nữa. Những năm mà mình còn bé thì mọi thứ vẫn chưa thực sự phát triển như bây giờ, mọi người không có nhiều lựa chọn để giải trí, TV thì chỉ có từng đấy kênh, mà lịch chiếu thì có ngày, có giờ, nên mình thường ra ban công, ngắm nhìn mọi thứ, lắng nghe âm thanh bên ngoài. Mình nghĩ là mình đã từng cảm nhận được nhiều hơn bây giờ. Tới năm 2023, mọi người có nhiều thứ để giải trí hơn,  chỉ cần lướt 2-3 mạng xã hội, xem vài video trên Youtube là đã hết ngày rồi. Như mình, bất cứ khi nào rảnh là mình cầm điện thoại và đeo tai nghe, nếu không lướt Facebook, Instagram thì lại xem Tiktok. Hay kể cả những lúc yên tĩnh nhất như đọc sách, tập thể dục thì mình vẫn đeo tai nghe và hiếm khi lắng nghe âm thanh cuộc sống bên ngoài. Đôi khi, trong một quán cà phê vắng vào một buổi sáng sớm, mình chợt tìm lại sự an tĩnh trong tâm khi vừa ngắm nhìn đường phố, vừa nghe tiếng chim lích rích, và thi thoảng là tiếng những rao của người bán tào phớ hay bán cốm thì bỗng nhiên mình nhớ tới những ngày xưa đó, khi mà ngay trong đêm, mọi người vẫn đều có thể nghe thấy tiếng rao những thứ quà đêm. 

Thực ra, nói là mọi thứ đều đã thay đổi nhưng chỉ cần lắng nghe một chút chúng ta vẫn có thể cảm nhận được những âm thanh nhẹ nhàng trên từng góc phố Hà Nội cùng với màu sắc cuộc sống trên mảnh đất này. 

Với tập podcast này, mình nghĩ là các bạn có thể tượng tưởng được cuộc sống Hà Nội trước khi mọi thứ đều mới mẻ và hiện đại như hiện tại. Một cuộc sống với nhiều thanh âm chung mà nhẹ nhàng, êm đềm. Mình xin tạm dừng bài podcast này tại đây, hẹn gặp lại các bạn vào những tập podcast sau.